فرمالین یا فرمالدئید یک ترکیب شیمیایی ساده است که از هیدروژن، اکسیژن و کربن ساخته شده است. فرمالین در واقع کوچک‌ترین و ساده ترین عضو گروهی از ترکیبات شیمیایی به نام آلدئیدها است که می تواند برای تولید طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی مورد استفاده قرار بگیرد.
تفاوت فرمالین و فرمالدئید در شکل فیزیکی آنهاست زیرا فرمالدئید به صورت گاز و فرمالین به صورت محلول آبی 37 الی 42 درصد موجود است.
تمام اشکال زنده باکتری ها، گیاهان، ماهی ها، حیوانات و انسان به طور طبیعی فرمالین را به عنوان بخشی از متابولیسم سلولی تولید می کنند. ولی غلظت بالای این ماده برای موجودات زنده سمی است. در واقع بدن ارگانیسم های زنده در حدی فرمالین تولید می کند که بتواند غلظت آنرا توسط کبد و کلیه کنترل کند.
ویژگی‌های خاص فرمالین چیست؟
فرمالین یک ترکیب آلی ساده با فرمول CH2O است که به دلیل خاصیت شیمیایی بی نظیر، مورد توجه پزشکان، دانشمندان و همچنین بسیاری از صنایع دیگر است. فرمالین مایعی بی رنگ با بوی تند و قوی است که در دمای اتاق قابل اشتعال است.
این ماده به عنوان محصول احتراق متان تولید می شود که متانال، اسید فرمیک یا جوهر مورچه نیز نامیده می شود.
فرمالین یک ماده شیمیایی مهم است که در ساخت صدها ماده دیگر که باعث بهبود زندگی روزمره می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. اهمیت این ماده از نظر تجاری آنقدر زیاد است که اگر کمی فرمالین به عنوان محصول جانبی یکی از صنایع باقی بماند هرگز دور ریخته نشده و تا قطره آخر مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربردهای فرمالین
رزین های فرمالین برای ساخت محصولات چوبی کامپوزیت و مهندسی شده که به صورت گسترده در ساخت کابینت، میز، مبلمان، قفسه، سیستم های پله، کفپوش، روکش دیوارها، تیرهای پشتیبانی و خرپا و بسیاری سازه های خانگی دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.
چسب هایی که از این ماده به عنوان بلوک ساختاری خودشان استفاده می کنند، اتصال دهندگانی استثنایی با کیفیت عملکردی بالا و بسیار مقرون به صرفه هستند.
فرمالین در صنایع خودروسازی نیز کاربرد گسترده ای دارد و به ساخت خودروهای سبک تر و کارامد کمک می کند. رزین های حاوی این ماده برای ساخت اجزای سازنده داخلی که باید در برابر درجه حرارت بالا مقاوم باشند، استفاده می شود. این رزین ها همچنین در تولید پرایمرهای خارجی بسیار بادوام، رنگ‌های پوششی شفاف، چسب های تایر، لنت های ترمز و اجزای سیستم سوخت رسانی خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربردهای فرمالین در سیستم مراقبت بهداشتی
فرمالین سابقه طولانی در کاربردهای بهداشتی دارد و به عنوان ضد عفونی کننده برای تولید واکسن ها و کپسول های ژله ای سخت استفاده می شود. این ماده بطور موثری ویروس ها را غیر فعال می کند بنابراین در تولید واکسن های ویروسی مانند آنفلونزا کاربردی ندارد.
فرمالین به دلیل خواص ضد عفونی کننده در ترکیب بسیاری از محصولات بهداشتی و مراقبت شخصی، به عنوان ماده نگهدارنده جهت از بین بردن میکروارگانیسم ها، جلوگیری از رشد باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا عمل می کند و باعث ماندگاری بیشتر این محصولات می شوند.
این ماده در زیست شناسی برای حفظ نمونه های بافتی مورد استفاده قرار می گیرد زیرا همه باکتری ها و قارچ ها را از بین می برد و می تواند با پیوند با پروتئین و DNA شکل یک نمونه را سالها حفظ کند. به همین دلیل اغلب در تولید محلول های مورد استفاده برای به تأخیر انداختن فساد اجساد انسان و همچنین در حفظ نمونه های حیوانات مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد فرمالین
فرمالدهید هنگامی که در آب حل می شود، CH2O تبدیل به فرمالین می شود و معروف ترین کاربرد آن به عنوان مایع مومیایی کننده است که بافت های آلی را حفظ می کند. با این حال، فرمالدئید در شکل خالص خود یک گاز بی رنگ است که بوی قوی و تحریک کننده ای دارد. در این حالت، معمولا در ساخت مصالح ساختمانی و همچنین بسیاری از محصولات خانگی استفاده می‌شود، اما می توان از آن به عنوان پیش ساز یا عنصر در ساخت سایر مواد شیمیایی نیز استفاده کرد.
فرمالدئید همچنین معمولاً به عنوان نگهدارنده در آزمایشگاه های پزشکی، سردخانه ها و محصولات مصرفی، از جمله برخی از محصولات صاف کننده و صاف کننده مو استفاده می شود. همچنین یک محصول جانبی از احتراق اتومبیل است و در مقادیر کم توسط اکثر موجودات زنده از جمله انسان تولید می شود. در اینجا برخی از کاربردهای رایج فرمالدئید آورده شده است:
مصالح ساختمانی
در ساخت مصالح ساختمانی، به ویژه محصولات چوبی فشرده که شامل تخته خرده چوب، تخته سه لا، و تخته فیبر است، استفاده می شود. این امر آن را در ساخت مبلمان، کابینت، کفپوش، قفسه بندی، قالب گیری و میزهای میز بسیار مهم می کند.
چسب و پوشش
همچنین این ترکیب در ساخت بسیاری از انواع چسب ها، پوشش های محصولات کاغذی و همچنین مواد عایق مهم است.
محصولات بهداشتی
بسیاری از محصولات مصرفی باید قبل از استفاده ضدعفونی شوند. فرمالدئید به عنوان یکی از مواد ضدعفونی کننده اولیه صنعتی هنگام تولید محصولات بهداشتی مانند دستمال، دستمال کاغذی و دستمال کاغذی استفاده می شود.
حفظ مواد غذایی
فرمالدئید به طور طبیعی در غذاهایی مانند میوه، سبزیجات، ماهی های دریایی، سخت پوستان و گوشت وجود دارد، جایی که محصول جانبی متابولیسم است. سطوح فرمالدئید طبیعی در غذا می تواند به ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم برسد. در حالی که استفاده از CH2O به عنوان نگهدارنده مواد غذایی غیرقانونی است، برخی از سازمان های نظارتی بهداشتی استفاده غیرمستقیم آن را در برخی از موادی که با مواد غذایی در تماس هستند، مانند ضدعفونی ظروف غذا تایید می کنند.
کاربرد در خودروسازی
فرمالین نقش مهمی در سبک تر کردن خودروها و کارآمدتر کردن انرژی دارد. از آن در ساخت رزین ها استفاده می شود که به نوبه خود برای ساخت قطعات قالب گیری داخلی و همچنین اجزای زیر کاپوت که در برابر دماهای بالا مقاوم هستند، استفاده می شود. از رزین های بر پایه فرمالدئید نیز در ساخت پرایمرهای خارجی استفاده می شود که باید بسیار بادوام باشند. رنگ خودروی شفاف، چسب های لاستیک و لنت ترمز برخی از محصولات ساخته شده از موادی هستند که از فرمالدئید به عنوان پایه استفاده می کنند.
فرمالین در مرغداری
فرمالدئید به طور گسترده توسط صنعت طیور به عنوان یک ضد عفونی کننده در مرغداری ها، در مکان های پرورش و جوجه کشی و وسایل نقلیه جوجه کشی استفاده می شود. در کاهش سطوح آلودگی ناشی از باکتری ها، ویروس ها و کپک ها در طول فرآیند تولید بسیار موثر است.
استفاده از فرمالدئید به عنوان عامل ضد عفونی اولیه، ارگانیسم های کلیدی مانند سالمونلا، سودوموناس، پروتئوس، E. coli، H.capsulatum، استافیلوکوک، استرپتوکوک و آسپرژیلوس را در صنعت پرورش طیور کنترل می کند.
فرمالین در پزشکی و دندانپزشکی
فرمالدئید یک ضد عفونی کننده قوی است که می تواند اکثر ویروس ها و قارچ ها را از بین ببرد. همچنین برای درمان عفونت های انگلی و زگیل استفاده می شود. تولید واکسن شامل استفاده از فرمالدئید برای استریل کردن محصولات است. این ماده شیمیایی همچنین در کشتن باکتری ها و جلوگیری از رشد آنها بسیار موثر است. این باعث می شود برای درمان عفونت هایی مانند UTI عالی باشد.
فرمالدئید معمولا در درمان بیماری های دندان استفاده می شود. دو داروی این چنینی، فرموکرزول و خمیر پارافورمالدئید (N2) انتخاب های رایج دندانپزشکان درمان ریشه هستند. نگرانی اولیه برای آسپسیس منجر به استفاده از این مکمل های درمانی ضد میکروبی قوی شد.
فرمالین 42-37 درصد
فرمالدئید به راحتی در آب حل می شود و معمولا به عنوان محلول 42-37 درصد در آب استفاده می شود. محلول آبی (آب) فرمالدئید ۳۷ درصد با فرمول شیمیایی HCHO که به عنوان ضد عفونی کننده و به ویژه امروزه به عنوان ثابت کننده بافت شناسی (مطالعه بافت ها در زیر میکروسکوپ) استفاده می شود.